Kalça Eklemi

Kalçanız vücudunuzda ağırlık taşıyabilen en büyük eklemlerden biridir. Top-yuva tarzı bir eklemdir. Uyluk kemiğinin (femur) üst kısmındaki bir top (femoral baş) pelvis kemiğinizde bulunan kap şeklindeki boşluğa (asetabulum) girer. Bağ denilen doku bantları topu yuvaya bağlayan ve kemiklerin yerinden oynamamasını sağlayan bir kapsül oluşturur. Eklemin iç yüzeyleri, kıkırdak adı verilen pürüzsüz bir doku tabakası ile kaplıdır. Kıkırdak yapısı, kemiklerin yüzeyine yumuşak ve kaygan bir destek sağlayarak topun kolayca yuvanın içinde dönmesine yardımcı olur.

Kalça Ağrısı Nedenleri

Kalça Bölgesi Kaslarından Ve Diğer Yumuşak Dokulardan Kaynaklı Ağrılar

Kalça bölgesinde en sık rastlanılan ağrılar, bu bölgedeki kas ve bağlar gibi yumuşak dokulardan kaynaklanan ağrılardır. Kasların ve kemiklerin arasında sürtünmeyi azaltmak amacıyla bulunan ve bursa adı verilen küçük keseciklerin enflamasyonu ile oluşan bursit tablosu da kalça da sık görülen ağrı sebeplerindendir. Uzun süreli ayakta kalma, alışılmışın dışında egzersizler ve rutin olmayan hareketler de kas ağrılarına sebep olabilir. Ağrı nedeninin saptanması, uzman bir ortopedistin muayenesi ile sağlanmalıdır.

Kalça Ekleminde Kireçlenme (Osteoartrit)

Kalça ekleminin kireçlenmesi olarak halk arasında bilinen hastalık tıbbi olarak kalça osteoartriti veya koksartroz olarak tanımlanır. Özellikle orta yaş ve üzerinde, kalça ağrısının en bilinen nedeni osteoartrittir. Artrit kelimesi eklemin enflamasyonu anlamına gelir. Eklemde enflamasyona yol açabilecek pek çok rahatsızlık eklem yüzeylerinde kalıcı hasara ve sonuçta artrite sebep olur. Eklem kıkırdağı normalde düz ve kaygan bir yüzeydir. Artrite bağlı kıkırdakta incelme, pürüz oluşumu ve kemiğe kadar inen çatlaklar ortaya çıkar. Kıkırdaktaki bozulma ilerledikçe kemik yüzeyler birbiri ile sürtünmeye başlar. Eklemin kayganlığı azalır, ağrı oluşur. Artritte hastayı rahatsız eden temel şikâyet ağrıdır. Ağrı özellikle aktivite ve yük verme ile artar, istirahatle genellikle azalır. Kalça bölgesinde hissedilen ağrı, uyluk ve kasığa doğru yayılabilir. Hastalık ilerledikçe eklem hareketleri kısıtlanır ve yürüme güçlüğü ortaya çıkar.

Kalça Eklemini Tutan Romatizmal Hastalıklar

Romatizma kelimesi oldukça genel bir terimdir. Halk arasında genellikle kemik, kas ve eklemlerin etrafındaki ağrı veya acıyı ifade etmek için kullanılır. Romatizma deyince tek bir hastalık anlaşılmaz. Bazıları sık bazıları ise oldukça nadir görülen onlarca hastalık bu grupta yer alır. Gerçek anlamda bu hastalıkların en yaygın görüleni ‘Romatoid Artrit’tir. Halk arasında iltihaplı romatizma olarak bilinir. Romatoid artritteki problem eklem zarında (sinovyum) oluşan enflamasyondur (yangı). Yangı, sinovyumu kalınlaştırır, problemli eklemin kıkırdak ve kemiğine zarar veren kimyasalların açığa çıkmasına neden olur. Başlangıçta enflamasyona bağlı oluşan ağrı, zaman içerisinde eklem kıkırdağındaki hasarın ilerlemesi  yerini kireçlenme (artrit) ağrısına ve hareket kısıtlılığına bırakır.

Romatoid artrit dışında ankilozan spondilit ve gut gibi başka romatizmal hastalıklar da kalça eklemini tutarak kireçlenmeye sebep olabilir.

Gelişimsel Kalça Displazisi Gibi Çocukluk Çağından Gelen Problemler

Eski adı ile doğumsal kalça çıkığı, son yıllarda edinilen yeni bilgilerle gelişimsel kalça displazisi olarak adlandırılan hastalık, femur başı ile asetebulum arasındaki uyumsuzluğu ifade eder. Doğumdan itibaren başlayan ve zamanla artan uyum sorunları, erken dönemde tedavi edilmezse çıkık ve kireçlenme ile sonuçlanır. Kızlarda erkeklere oranla 6-8 kat daha sık görülür ve kalıtsal olabilir.  Makat gelişi doğanlar, ailesinde kalça çıkığı olan birey bulunanlar arasında görülme sıklığı daha yüksektir. Ayrıca tortikollis ve metatarsus varus gibi boyun ve ayak parmaklarında eğiklikle doğan çocuklarda daha sık kalça displazisine rastlanılır.

Kalça Ekleminde Avasküler Nekroz

Sebebi tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Femur kemiğinin, kalça eklemini oluşturan baş kısmının kanla beslenmesinin bozulması sonucunda gelişir. Kemik hücreleri ölür ve yeniden kanlanma oluşana kadar geçen dönemde kemik yumuşar ve çöker. Oluşan bu eklem uyumsuzluğu da kireçlenmeye yol açar. Özellikle çeşitli kronik hastalıklar geçirmiş genç erişkinlerdeki kalça ağrılarında akla gelmesi gereken ilk durumdur. Erken dönemde tanı konulamazsa eklem hasarı hızla ilerlerler. İlerleyen durumlarda protez tedavisi tek seçenektir.

Travmatik Durumlar

Kalça bölgesi kırıkları, özellikle kemik erimesi olan insanlarda sık görülür. Basit bir düşme bile osteoporotik kemiklerde kırığa yol açabilir. Bu nedenle yaşlılardaki kalça ağrılarında ilk olarak kırık olup olmadığı ekarte edilmelidir. Bazen normal röntgenlere kırık saptanamaz. MR ve tomografi bu gibi durumlarda tanı konulması için gerekli olur.

Femur kemiğinin büyüme plağının kayması ise gençlerde görülen ve genellikle travma sonrası gelişen kalça hastalığıdır. Hastalar ağrı ve hareket kısıtlılığı ile doktora başvurur. Kaymanın derecesine göre düzeltilip tespit edilmesi gerekir

Kanser Hastalıkları

Kalça bölgesinde direkt kemik kaynaklı kanserler görülebileceği gibi, başka bölgelerdeki kanserlerin yayılımları da kalça kemiklerini tutabilir. Bu duruma metastaz denilir. Özellikle akciğer, böbrek, meme ve prostat kanserleri kalça kemiklerine metastaz yapabilir. Kanser hastalarındaki kalça ağrılarında ilk akla gelmesi gereken durum bu tarz yayılımlardır. Erken dönemde tedavi edilmeyen metastazlar, kemik yapısını zayıflatarak kırığa yol açabilir.

Mikrobik Hastalıklar

Kalça eklemindeki mikropların neden olduğu iltihabi durumlar ‘septik artrit’ olarak adlandırılır.  Özellikle bebeklerdeki kalça ağrılarında mutlaka bu durum araştırılmalıdır. Septik artrit acil tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavideki gecikmeler, kıkırdak dokusunda kalıcı hasara neden olarak genç yaşlarda kalça ekleminde ileri derecede kireçlenmeye yol açar.

Bel Bölgesinden Kalçaya Yayılan Ağrılar

Kalça bölgesinde bulunan sinirler bel bölgesinden köken alır. Dolayısı ile bel fıtığı ve kayması gibi hastalıklar, kalçaya yayılan ağrı ile karşımıza çıkabilir. Bir çok hastamızda da kalça kökenli nedenlere bağlı bel ağrısı görülebilmektedir. Bu nedenle, bel fıtığı yada kayması nedeni ile tedavi edilen hastalarda, mutlaka kalça eklemleri uzman bir ortopedist tarafından değerlendirilmelidir.